Fotoğraf: NASA
Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), Mars'ta belli koşullar altında akan su bulunduğunu açıkladı. Bu önemli açıklama ile birlikte, Mars'ta yaşamın mümkün olabileceği yönünde önemli bir adım atılmış olduğu belirtiliyor.
Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyemiz Astrofizikçi Ersin Göğüş dün akşam CNN Türk'te yayınlanan Mirgün Cabas'ın sunduğu "Her Şey" programında, konuyu değerlendirdi.
Programı izlemek için tıklayınız:
NASA'nın bu büyük keşfi ne anlama geliyor, bundan sonraki adımlar nedir?
Ersin Göğüş Mars'ta akan su bulunması ile ilgili Mirgün Cabas'ın sorularını yanıtlıyor:
MİRGÜN CABAS: NASA’nın dün attığı "Mars’ın gizemi çözüldü mü?" tweeti milyonlarca insanı bugünkü basın toplantısına kilitledi. Beklenen açıklama geldi. Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi NASA, Mars’ta sıvı halde su bulunduğunu duyurdu. Bilim adamlarına göre kızıl gezegenin yüzeyinde sıcak aylarda görülen siyah çizgiler periyodik olarak akan tuzlu sular sebebiyle oluşuyor. Peki bu keşif ne anlama geliyor? Bilim Akademisi üyesi ve aynı zamanda Sabancı Üniversitesi Öğretim Üyelerinden Dr. Ersin Göğüş’e soracağız. Ersin Göğüş telefon hattımızda.. Sayın Göğüş merhaba.
ERSİN GÖĞÜŞ: Merhaba
MİRGÜN CABAS: Şimdi anlaşıldığı kadarıyla yine suyun kendisini değilde suyun izini bulmuş oldu NASA doğru mu?
ERSİN GÖĞÜŞ: Doğru.
MİRGÜN CABAS: Peki ne anlama geliyor bu?
ERSİN GÖĞÜŞ: Birçok yönden çok çok önemli bir keşif. Orada su olduğunu daha doğrusu buz olduğunu zaten uzun zamandan beri biliyoruz ama yüzey şekillerinden ve devasa kanyonlardan geçmişte bir zaman MARS yüzeyinde akarsu olduğunu da biliyoruz. Ama geçtiğimiz 8-9 yıllık süreçte bazı bilim insanları bu yüzey şekillerinin bazılarının özellikle küçük yapıların yukarıdan ve kenardan aşağıya inen yapıların su kanallarının şekil değiştirdiğini buluyordu. Bu ne demek? Demek ki orada çok geçmişte milyarlarca yıl önce değil yakın geçmişte de akan su bulunuyordu. Burada su önemli çünkü hayatın olmazsa olmazı. Bakın okyanusun derinlerinde oksijensiz yaşayan canlılar var ama susuz yaşayan canlı yok. Bu yönüyle bu keşif çok çok büyük bir keşif. Çünkü dünya dışında hayatın, hayat formlarının bulunabileceği yeni bir yerden artık somut kanıt elde ediyoruz. Sadece geçmişte bulunuyor idi değil, bugün elimizde somut bir bulgu var. Mars yüzeyinde akan tuzlu su var, burası çok önemli.
MİRGÜN CABAS: Şimdi hali hazırda yani Mars’ın belli mevsimlerinde bu suyun aktığını mı biliyoruz biz?
ERSİN GÖĞÜŞ: Evet, Mars dünyaya çok benzer bir gezegen. Dünyanın güneşe uzaklığının 1,5 katı mesafede, güneş çevresindeki harekitini 2 yıla yakın bir zamanda tamamlıyor ve yörünge eğikliği yani dünyadaki mevsimlerin oluşumuna sebep veren coğrafi konumun fiziksel konum eğriliğinin çok benzeri bir eğriliğe sahip. 24,5 derecelik bir eksen eğriliği var. Mars’ın kuzeyi ve güneyi 2 yıllık bu yıl boyunca Mars yılı boyunca mevsimlere maruz kalıyor. Doğal olarak güneşi dik alan yani yüzeye güneş ışınlarının dik geldiği yaz mevsiminin yaşandığı durumlarda yüzey ve çevresi daha sıcak oluyor. Diğer kutup yarı kutup daha soğuk oluyor, yani kış mevsimini yaşıyor. Tıpkı dünya gibi Mars’ta da mevsimler var. Sıcaklığın fazla olduğu mevsimlerde de bazı yüzey bölgelerinde su, tuzlu su eriyebiliyor ya da tuzlu su oluşabiliyor. Tıpki dünyada çiğ düşmesi gibi şebnem düşmesi gibi yüzeye.
MİRGÜN CABAS: Peki bunun tuzlu su olması özel bir anlam ya da önem taşıyor mu?
ERSİN GÖĞÜŞ: Evet yani bir boyutuyla zorluk katsa da bize tuzlu su olması gerekiyor çünkü Mars yüzeyi her ne kadar yaz mevsimini yaşıyor desek de gündüz sıcaklığı ortalama -5 derece gece sıcaklığı ise -95 derece. Yani her iki durumda da su sıvı halde bizim bildiğimiz, içtiğimiz, keyif aldığımız su sıvı halde bulunamaz. Ama tuzlu ise su donma noktası daha düşük sıcaklıklara inebilecek ve sıvı halde kalabilecek. Bu çok önemli bir bulgu. Çünkü bu noktada bencil yaklaşmamalıyız. Yani insan hayatı için belki içilebilecek bir su formunda değil ama mikro organizmaların beslenebileceği bir su ve en azından sıvı.
MİRGÜN CABAS: Evet yani bir yaşam ihtimali basit formlarıyla da olsa ortaya çıkmış oluyor. Zira dünyadaki koşullara benzer koşulların olduğu herhangi bir yerde yaşam ihtimali de artıyor. Peki bundan sonra ki adım nedir? NASA’nın ya da başka bilim araştırmacılarının yapacakları şey nedir?
ERSİN GÖĞÜŞ: NASA’nın önümüzdeki 20 yıl 2020’li ya da 2030’lu ya da 2040’lı yıllarda Mars’a insanlı uzay aracı gönderme hedefi var zaten. Bu onlar için büyük bir proje. Bu bulgu onların işini biraz kolaylaştırabilecek, en azından içecekleri suyu damıtarak oradan elde edebilmenin bir yolu ortaya çıkmış oldu, her şeyi buradan taşımak zorunda kalmayacaklar.
MİRGÜN CABAS: Yaşam bulgularını araştırmak için ne yapılacak peki?
ERSİN GÖĞÜŞ: Yaşam bulgularını araştırmak için bu bulgu bir tehdit içeriyor. Çünkü orada yaşama elverişli bir ortam var su var, sıvı var. Buradan giden araçların kesinlikle kontemine olmaması lazım, yani dünyanın mikro organizmalarını oraya taşımaması lazım ama öte yandan kendimizi izole edip oraya gidersek oradaki yaşam formlarını ve dünyadaki ile benzerliklerini, farklılıklarını anlayabileceğiz ve dünyada yaşamın oluşumu için güneş sistemindeki yaşamın oluşumu için çok önemli ipuçları elde edeceğiz. Şu anda motivasyonumuz daha da artmış durumda çünkü gerçekten yaşam için olmazsa olmaz sıvı su Mars’ta var.
MİRGÜN CABAS: Çok teşekkür ederiz Sayın Göğüş bu değerlendirmeleriniz için. Bunun ne anlama geldiğini anlamaya çalıştık. Dr. Ersin Göğüş Mars’ta belli koşullar altında bulunan sıvı suyun yaşam ihtimali barındırdığı için önemli olduğunu bize özetle anlattı..
