25/09/2014
Sabancı Üniversitesi’nin 3 Araştırma Makalesi Uluslararası Science Dergisi’nde
Uluslararası Buğday Genom Dizileme Konsorsiyumu (International Wheat Genome Sequencing Consortium, IWGSC) Uluslararası Science Dergisi’nde, ekmeklik buğday genomunun taslak dizisini yayınladı. Dergide yayınlanan dört makalenin üçü Sabancı Üniversitesi öğretim üyeleri tarafından kaleme alındı.
Uluslararası Science Dergisi’nde makalesi bulunan ve ‘Uluslararası Buğday Genom Dizisi Konsorsiyumu’nun Türkiye’den tek yürütücüsü olan Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Biyoloji Bilimleri ve Biyomühendislik Programı Öğretim Üyesi Hikmet Budak “Buğday genomun ilk taslak DNA dizi analizi yapılmış ve dünyanın en büyük etki faktörlu dergilerinden biri olan Science Dergisi’nde Özel Sayı olarak yayınlanmıştır. Biz de Sabancı Üniversitesi olarak bu uluslararası konsorsiyum çalışmasının dergide yayınladığı üç araştırma makalesinde yer aldık” dedi. Hikmet Budak ve ekibi, proje kapsamında, buğdayın fiziksel haritasının çıkarılması için Bayer CropScience’tan 1 Milyon Euro fon almıştı.
Buğday genomunun genetik taslağı aralanıyor
Tüm genom dizisinden önceki son adım
Buğday, beslenmenin başlıca öğelerinden biridir. Diğer tahıllara göre en geniş alanlarda ekimi yapılan buğday, yıllık 215 milyon hektar hasat ile neredeyse 700 milyon ton global üretime ulaşarak, mısır ve pirinçten sonra en çok üretilen üçüncü tahıldır. İnsan tüketiminde bitkisel proteinin ana kaynağı olup, mısır ve pirinçten daha yüksek protein içeriğine sahiptir. Buğday çevresel koşullar açısından geniş bir yelpazede yetiştirilmeye de uygun olduğu için oldukça kullanışlıdır.
Beslenme için oldukça önemli olan ve dünyanın en yaygın tahılı olarak yetiştirilen buğdayın büyük ve karmaşık genomunun kromozom-tabanlı taslağı, buğdayın yapı, organizasyon ve evrimine ışık tutacak. Bitki bilimi araştırmacıları ve ıslahçıları için genetik taslağın çok önemli bir kaynak olması nedeniyle ilk defa belirli genleri tüm genomun belirli kromozomlarına hızlıca yerleştirmelerini sağlayabilecek birtakım araçlar ellerinin bulunacak.
Taslak dizi, Uluslararası Buğday Genom Dizileme Konsorsiyumu’nun nihai hedefi olan, hekzaploid buğday genomunun tamamlanmış referans dizisinin elde edilmesi açısından çok önemli bir dönüm noktasıdır. Science dergisinin aynı sayısında başka bir makalede, buğdayın en büyük kromozomu olan 3B’nin referans dizisi sunuluyor. Bu çalışma, kalan kromozomların dizilenmesinin yapılabilirliğini kanıtlayarak, bu yönde bir şablon oluşturuyor. Bugün itibariyle, IWGSC’deki araştırmacılar, tüm genoma ait referans dizisinin üç yıl içerisinde hazır olacağını tahmin ediyorlar.
IWGSC eşbaşkanı Catherine Feuillet, bu önemli gelişme ile ilgili olarak “Buğdayın her kromozomuna ait taslak diziler ve 3B kromozomuna ait referans dizisi ile yol haritamızın muazzam bir kilometre taşına ulaştık. Artık, kalan 20 kromozomun referans dizileri için yolumuza nasıl devam edeceğimizi biliyor ve bunu önümüzdeki üç yıl içinde gerçekleştirebilmek için gerekli kaynakları bulabileceğimizi umut ediyoruz” dedi.
Kromozomlara ait tüm diziler ile birlikte, artık, bitki ıslahçıları ıslah programlarını hızlandıracak ve verim, dane kalitesi, hastalık-zararlıya karşı direnç veya abiyotik strese karşı dayanıklılık gibi karmaşık özellikleri kontrol eden genlerin belirlenmesini sağlayacak yüksek kalitede araçlar olacak. Bu sayede, daha yüksek verim ve sürdürülebilirlik ile, değişen çevresel koşullar ve artan dünya nüfusunun gereksinimlerini karşılayabilecek yeni buğdayları geliştirebilecekler.
Taslak dizi, Science dergisinin aynı sayısında yayınlanan iki ek makale ile örneklendiği gibi, şimdiden buğday genomunun tarihi ve evrimi ile dane gelişiminde rol alan genlere ışık tutuyor.
IWGSC hakkında:
Uluslararası Buğday Genom Dizileme Konsorsiyumu (IWGSC), 2005 yılında bir grup buğday yetiştiricisi, bitki biliminsanı ile devlet ve özel kurum ıslahçıları tarafından kurulan, 57 ülkede 1000’den fazla üyeye sahip uluslararası ve işbirlikçi bir konsorsiyumdur. IWGSC’nin hedefi, ıslahçıların yeni çeşitler geliştirmesine olanak sağlayacak bilimsel bir temel oluşturmak amacıyla, yüksek kalitede ekmeklik buğday genom dizisinin halka açık olarak sunulmasıdır.
Daha fazla bilgi için: www.wheatgenome.org
